विश्व एसओएस दिवसको अवसरमा आज काभ्रे एसऒएस बालग्रामले बिशेष कार्यक्रमको आयोजना ग�र् यो ।
कार्यक्रममा एसओएस बालग्रामले तयार पारेको बृत्तचित्र प्रदसन सांस्कृतिक नृत्य प्रदर्शन कविता वाचन भ्वाइलीन बादन प्रदशन लगायतका कार्यक्रमहरु प्रश्तुत गरिएको थियो ।
यसै अवसरमा सोहि बालग्रामकीे कक्षा आठमा अध्ययनरत छोरी कुसुम थापा�र् ारा रचित कविता संग्रह सुनौलो किरण साहित्यकार कृष्ण धारावासी�र् ारा लोकार्पण गरिएको थियो ।
कार्यक्रममाा साहित्यकार समाजसेवी लगायतको उपस्थित थियो ।
Wednesday, June 23, 2010
सडक बालबालिकासँग एक दिन
बनेपाको चारदोबाटोदेखि तीनदोबाटोसम्म यात्रा गर्दा धेरै खालका दृश्यहरु क्यामारामा कैद गरिसकेको थिएँ । करिब ५ सय मिटरको त्यो दूरीमा खिचिएका तस्बिरहरुमध्ये धेरैमा एउटै साझा कुरा पाएँ- सडक बालबालिका । कतै होटलमा भाँडा माझिरहेका त कतै बसको झ्यालबाट यात्रूहरुलाई सामान बच्दै गरेका । फोहोरको थुप्रोमा आफ्नो आहारा खोज्दै गरेका हुन् वा प्लास्टिकमा डेन्ड्राइट सुघ्दै गरेका । यी सबै तस्बिरमा मुख्य पात्र हुन आउने यी बालबालिकाहरु सडकमा आफ्नो भविष्य खोजिरहेका थिए ।
पारिवारिक समस्यबाट पिरोलिएर होस् वा सही मार्गनिर्देशन गरिदिने अभिभावक नभएर - अन्योलमा आफ्नो जीवन गुजारिरहेका यी बालबालिकालाई देख्दा लाग्छ भविष्यका कर्णधारहरु आज सडकमा टोलाइरहेका छन् । पेटको भोक टार्नकै लागि छलछाम र चोरीको पाठ सिकिरहेका छन् । सडकलाई नै यिनीहरुले आफ्नो घर स्वीकारेका छन् । खुला आकाश छानो अनि पर्खालरहित आँगन । असिमित मान्छेहरुको भीडमा पनि यिनीहरु अटेका छन् । शून्यताको गहिराईमा पनि यिनीहरु बाँचेका छन् । सडकले यिनीहरुलाई बाँच्ने साहस दिएको छ । अनि सडकले नै संघर्षको पाठ सिकाएको छ ।
विभिन्न बाधा अड्चनका बाबजुद पनि चलायमान रहने संघर्षका यि पाइलाहरुलाई बुझ्ने प्रयासमा म भोलिपल्ट पनि त्यसैगरी बनेपा पुगें । सडकमा भौतारिएर समय काटिरहेका यी बालबालिकाहरुलाई देख्दा उनीहरुको जीवनशैली र अवस्थाबारे जान्न मन लाग्यो । केहीछिन्को प्रयासपछि म साना दुई बालकहरु नजिक पुगें । जो बसका यात्रुहरुसँग पैसा मागिरहेका थिए । ती थिए राम र काँधमा उनको कान्छो भाइ अर्जुन । आफ्नो उमेरका अरु बालबालिकाहरु स्कुल जुदा उनीहरु भने सडकमा मागिरहेका थिए । अर्जुनको अनुहारमा अनौठो घाउ थियो । ुके भयो बाबु तिमीलाई ु- मैले सोधें । भाइको घाउले भरिएको हात उचाल्दै रामले भने-ुछाप्रोमा आगो लाग्दा पोलेको ।ु त्यो आलो घाउ बोकेको अर्जुनको अनुहारले मेरो मन पगाल्न कत्ति बेर लागेन । मैले उनीहरुलाई नजिकैको मेडिकलमा लगेर घाउ सफा गराई औषधि लगाइदिएँ ।
'तिमीलाई सबैभन्दा मनपर्ने खाना के हो' उनीहरु दुवैले एउटै शब्द उच्चारण गरे-'मोमो' । इच्छाअनुरुप पेटभरी मोमो खान पाएपछि खुशी व्यक्त गर्दै उनीहरुले मलाई आफ्नो छाप्रोतिर लगे । केही दिनअघि छाप्रोमा आगो लागेपछि आफूहरुको झन् बिचल्नी परेको बताउँदै राम र अर्जुनका बुबाले भने 'हामी कागज बटुल्ने काममा व्यस्त हुन्छौं । यिनीहरुलाई सरकारी स्कुलमा भर्ना त गरिदिएँ तर पढ्न जानै मान्दैनन् ।' अर्जुनकी एउटी दिदी र एक बहिनी पनि रहेछन् । गास बास र कपासको जोहो गर्नमै धौधौ पर्ने त्यो परिवारलाई बालबालिकाको स्थास्थ्य शिक्षा जस्ता आधारभूत अधिकारबारे सोच्नसम्म पनि प्राय असम्भव देखिन्थ्यो । हुन त केही संघसंस्थाहरुले यस्ता बालबालिकालाई पढ्ने अवसर दिए पनि कुलतमा फसिसकेका कारण उनीहरु पढाइ छाडेर भाग्ने गरेको तीनदोबाटोस्थित एक मेडिकलकी गंगा श्रेष्ठले बताइन् ।
त्यसपछि उनीहरु एउटा बोर्डिङ स्कुलको पछाडि रहेको खुला चउरतर्फ लागे । केही बेरमा उनीहरुका अरु छ जना साथीहरु पनि देखिए । अनि आफ्ना सबै पीडाहरु हासोले छोपेर उनीहरु रमाउन थाले ।
यो कथा राम र अर्जुनको मात्र होइन । देशका थुपै्र बालबालिकाहरु सडकमा आफ्नो जीवन गुजारिरहेका छन् । विद्यालय जानुपर्ने उमेरमा उनीहरु सडकमा खेलिरहेका छन् । मागिरहेका छन् । यस्ता बालबालिकाको यकिन तथ्यांक भने पाइँदैन । तर कुनै न कुनै रुपले यस्ता बालबालिकाहरु आफ्नो अधिकारबाट विाचत छन् । देशको राजधानी सहरमै यस्ता बालबालिकाहरु प्रशस्त देखिन्छन् । शिक्षा आर्जन गर्नुपर्ने समयमा आफ्नो छाक टार्नकै लागि एकातिर यिनीहरुमा माग्नुपर्ने बाध्यता छ भने अर्कातिर मागेको पैसा दुरुपयोग गरेर लागूऔषधको चपेटामा पर्ने क्रम बढ्दो छ । सडकमा यात्रा गर्नेहरुसमेत यस्ता बालबालिकाहरुबाट सास्ती खेप्नुपरेको बताउँछन् । काठमाडौं बालाजुका रबिन शाक्य भन्छन् ुहत्तारमा भएको बेला पछ्याएर दिक्क लगाउँछन् । छैन भन्दा मान्दैनन् अनि एक्कासी खुट्टा ढोग्न पो थाल्छन् ।ु उनीहरुको यस्तो कार्यले पर्यटकहरुलाई सताउने गर्दछ । सम्भव भएसम्म त जोकोहीले यस्ता बालबालिकाहरुमाथि दया गर्दछन् । तर यसरी माग्ने बालबालिकाहरुको बढ्दो संख्याले भने जोकोहीलाई एकपटक सोच्न बाध्य गराउँछ ।
गाँस बास र कपास सबैको नैसर्गिक अधिकार भएपनि उनीहरु यसबाट पनि विाचत छन् । आखिर उनीहरुको यो आवश्यकता पूरा गर्ने दायित्व कसको हो अभिभावक राज्य कि भाग्यको यति सोच्दै म उनीहरुबाट बिदा भएँ ।
पारिवारिक समस्यबाट पिरोलिएर होस् वा सही मार्गनिर्देशन गरिदिने अभिभावक नभएर - अन्योलमा आफ्नो जीवन गुजारिरहेका यी बालबालिकालाई देख्दा लाग्छ भविष्यका कर्णधारहरु आज सडकमा टोलाइरहेका छन् । पेटको भोक टार्नकै लागि छलछाम र चोरीको पाठ सिकिरहेका छन् । सडकलाई नै यिनीहरुले आफ्नो घर स्वीकारेका छन् । खुला आकाश छानो अनि पर्खालरहित आँगन । असिमित मान्छेहरुको भीडमा पनि यिनीहरु अटेका छन् । शून्यताको गहिराईमा पनि यिनीहरु बाँचेका छन् । सडकले यिनीहरुलाई बाँच्ने साहस दिएको छ । अनि सडकले नै संघर्षको पाठ सिकाएको छ ।
विभिन्न बाधा अड्चनका बाबजुद पनि चलायमान रहने संघर्षका यि पाइलाहरुलाई बुझ्ने प्रयासमा म भोलिपल्ट पनि त्यसैगरी बनेपा पुगें । सडकमा भौतारिएर समय काटिरहेका यी बालबालिकाहरुलाई देख्दा उनीहरुको जीवनशैली र अवस्थाबारे जान्न मन लाग्यो । केहीछिन्को प्रयासपछि म साना दुई बालकहरु नजिक पुगें । जो बसका यात्रुहरुसँग पैसा मागिरहेका थिए । ती थिए राम र काँधमा उनको कान्छो भाइ अर्जुन । आफ्नो उमेरका अरु बालबालिकाहरु स्कुल जुदा उनीहरु भने सडकमा मागिरहेका थिए । अर्जुनको अनुहारमा अनौठो घाउ थियो । ुके भयो बाबु तिमीलाई ु- मैले सोधें । भाइको घाउले भरिएको हात उचाल्दै रामले भने-ुछाप्रोमा आगो लाग्दा पोलेको ।ु त्यो आलो घाउ बोकेको अर्जुनको अनुहारले मेरो मन पगाल्न कत्ति बेर लागेन । मैले उनीहरुलाई नजिकैको मेडिकलमा लगेर घाउ सफा गराई औषधि लगाइदिएँ ।
'तिमीलाई सबैभन्दा मनपर्ने खाना के हो' उनीहरु दुवैले एउटै शब्द उच्चारण गरे-'मोमो' । इच्छाअनुरुप पेटभरी मोमो खान पाएपछि खुशी व्यक्त गर्दै उनीहरुले मलाई आफ्नो छाप्रोतिर लगे । केही दिनअघि छाप्रोमा आगो लागेपछि आफूहरुको झन् बिचल्नी परेको बताउँदै राम र अर्जुनका बुबाले भने 'हामी कागज बटुल्ने काममा व्यस्त हुन्छौं । यिनीहरुलाई सरकारी स्कुलमा भर्ना त गरिदिएँ तर पढ्न जानै मान्दैनन् ।' अर्जुनकी एउटी दिदी र एक बहिनी पनि रहेछन् । गास बास र कपासको जोहो गर्नमै धौधौ पर्ने त्यो परिवारलाई बालबालिकाको स्थास्थ्य शिक्षा जस्ता आधारभूत अधिकारबारे सोच्नसम्म पनि प्राय असम्भव देखिन्थ्यो । हुन त केही संघसंस्थाहरुले यस्ता बालबालिकालाई पढ्ने अवसर दिए पनि कुलतमा फसिसकेका कारण उनीहरु पढाइ छाडेर भाग्ने गरेको तीनदोबाटोस्थित एक मेडिकलकी गंगा श्रेष्ठले बताइन् ।
त्यसपछि उनीहरु एउटा बोर्डिङ स्कुलको पछाडि रहेको खुला चउरतर्फ लागे । केही बेरमा उनीहरुका अरु छ जना साथीहरु पनि देखिए । अनि आफ्ना सबै पीडाहरु हासोले छोपेर उनीहरु रमाउन थाले ।
यो कथा राम र अर्जुनको मात्र होइन । देशका थुपै्र बालबालिकाहरु सडकमा आफ्नो जीवन गुजारिरहेका छन् । विद्यालय जानुपर्ने उमेरमा उनीहरु सडकमा खेलिरहेका छन् । मागिरहेका छन् । यस्ता बालबालिकाको यकिन तथ्यांक भने पाइँदैन । तर कुनै न कुनै रुपले यस्ता बालबालिकाहरु आफ्नो अधिकारबाट विाचत छन् । देशको राजधानी सहरमै यस्ता बालबालिकाहरु प्रशस्त देखिन्छन् । शिक्षा आर्जन गर्नुपर्ने समयमा आफ्नो छाक टार्नकै लागि एकातिर यिनीहरुमा माग्नुपर्ने बाध्यता छ भने अर्कातिर मागेको पैसा दुरुपयोग गरेर लागूऔषधको चपेटामा पर्ने क्रम बढ्दो छ । सडकमा यात्रा गर्नेहरुसमेत यस्ता बालबालिकाहरुबाट सास्ती खेप्नुपरेको बताउँछन् । काठमाडौं बालाजुका रबिन शाक्य भन्छन् ुहत्तारमा भएको बेला पछ्याएर दिक्क लगाउँछन् । छैन भन्दा मान्दैनन् अनि एक्कासी खुट्टा ढोग्न पो थाल्छन् ।ु उनीहरुको यस्तो कार्यले पर्यटकहरुलाई सताउने गर्दछ । सम्भव भएसम्म त जोकोहीले यस्ता बालबालिकाहरुमाथि दया गर्दछन् । तर यसरी माग्ने बालबालिकाहरुको बढ्दो संख्याले भने जोकोहीलाई एकपटक सोच्न बाध्य गराउँछ ।
गाँस बास र कपास सबैको नैसर्गिक अधिकार भएपनि उनीहरु यसबाट पनि विाचत छन् । आखिर उनीहरुको यो आवश्यकता पूरा गर्ने दायित्व कसको हो अभिभावक राज्य कि भाग्यको यति सोच्दै म उनीहरुबाट बिदा भएँ ।
Hisory of Mission Journalism in Nepal
Panchayat period is taken as the period marking the beginning of mission journalism. For the first time in the history of Nepal, the mission journalism was introduced during the period. Journalism during the period was divided into two missions: pro-panchayat and anti panchayat
Main objective of the pro-panchayat newspaper was to justify the necessity of the panchayat system whereas anti-panchayat newspaper came to front to advocate for democracy. Press freedom was not more in practice and many actions took place against press. There were two phases of journalism: Before Referendum (2017 to 2036 BS) and After Referendum (2036 to 2046BS).
Views oriented weekly newspapers were more popular at that time. Although there was no guarantee of civil rights and press freedom during the period, development of infrastructure was sped up in various sectors of press. Ministry of Communication was given autonomy. Earlier, other Ministries looked after the portfolio related to information and communication. News Agency was established as a government media and at the same time Press Council was founded on the initiative of government. The Tribhuvan University began teaching journalism education and press publication and media development took a professional turn. Nepal entered into the television era and radio was expanded outside Kathmandu.
Main objective of the pro-panchayat newspaper was to justify the necessity of the panchayat system whereas anti-panchayat newspaper came to front to advocate for democracy. Press freedom was not more in practice and many actions took place against press. There were two phases of journalism: Before Referendum (2017 to 2036 BS) and After Referendum (2036 to 2046BS).
Views oriented weekly newspapers were more popular at that time. Although there was no guarantee of civil rights and press freedom during the period, development of infrastructure was sped up in various sectors of press. Ministry of Communication was given autonomy. Earlier, other Ministries looked after the portfolio related to information and communication. News Agency was established as a government media and at the same time Press Council was founded on the initiative of government. The Tribhuvan University began teaching journalism education and press publication and media development took a professional turn. Nepal entered into the television era and radio was expanded outside Kathmandu.
Subscribe to:
Posts (Atom)